Toespraak burgemeester Halsema 100-jarig bestaan vereniging Ons Suriname

Op 18 januari vierde vereniging Ons Suriname haar 100-jarige bestaan met een feestelijke receptie. Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, gaf er de volgende toespraak en reikte een stadspenning aan de vereniging uit:

"Goedenavond,

A di mi yere yu verjarie!

Wat mooi dat u Hugo Kooks eert met een biografie. Daarin staat een uitspraak die wel toepasselijk is op deze avond. Hij zei:

“[...] ik begon te leren dat het leven van een organisatie met dat van een mens vergeleken kan worden: er zijn duidelijke ups en downs in het organisatieleven. Er zijn tijden waarin de vereniging bloeide en er waren tijden dat het organisatieleven bijna stil kwam te staan.”

Als ik zo de zaal in kijk concludeer ik dat uw vereniging op dit moment duidelijk in bloei staat.
Het is voor mij echt een eer, maar vooral een groot plezier om hier te mogen spreken. De stad heeft een speciale band met Ons Suriname, alleen al door het feit dat de Amsterdamse gemeente- ambtenaar Julius Jacob Gemmel in 1919 aan de wieg van uw vereniging stond."

"Veruit de belangrijkste oorzaak voor de speciale band tussen Amsterdam en de Surinaamse gemeenschap gaat natuurlijk verder terug in onze gedeelde geschiedenis. Namelijk dat het niet alleen veel inwoners van de stad zijn geweest die hebben geprofiteerd van slavernij, maar dat de stad zelf mede-eigenaar was van de Sociëteit Suriname, het bedrijf dat lange tijd de kolonie exploiteerde.

Wie kijkt naar de geschiedenis van de Vereniging Ons Suriname ziet hoe, om de woorden van Astrid Roemer te gebruiken “de geschiedenis doorwerkt en heden en toekomst omspant.”

Met name sinds de jaren ’50 van de twintigste eeuw was de Vereniging Ons Suriname samen met andere Surinaamse verenigingen erop gericht om het onrecht te adresseren en te bouwen aan een toekomst voor Suriname en de Surinamers daar en hier. Het Parool schreef afgelopen weekend dat het Surinaamse zelfbewustzijn voor een belangrijk deel vanuit Amsterdam werd aangedreven.

Net als de stad kent uw geschiedenis een sterk internationaal karakter. Veel leiders maakte deel uit van een mondiale beweging. Het onderzoek en de tentoonstelling die de Black Archives hier maakte liet al liet dat al zien. New York, Moskou, Hamburg, Parijs, Amsterdam. Overal waren Otto en Hermina Huiswoud actief en bouwden zij een netwerk op. Het doet mij denken aan het prachtige boek Onder de Paramariboom van Johan Fretz, waarin de hoofdpersoon concludeert:

 “Ze zeggen dat als je zeven mensen een hand geeft, je de hele wereld kent, maar als je één Surinamer kent, kan je er zes overslaan.”

“Fri!, fri!,fri!” klok het op 25 november 1975 in het voetbalstadion van Paramaribo toen de toescheidingsovereenkomst tussen Suriname en Nederland werd beklonken.

Maar, veel mensen voelden zich helemaal niet vrij. Niet in Suriname, en zeker de mensen niet die naar Nederland en Amsterdam waren gekomen en door de gemeente in pensions werden geplaatst, waar ze maar moeilijk uitkwamen omdat de gemeente grote delen van de stad voor hen dicht hield. Bij Ons Suriname vonden velen van hen luisterende oren, praktische hulp en morele steun.

Een paar maanden geleden was ik hier op bezoek en kon ik de foto’s hier aan de muur zien en materiaal uit het archief. Dat nam me weer terug in de tijd toen ik studeerde bij Frank Bovenkerk die baanbrekend onderzoek had gedaan naar racisme en discriminatie in de samenleving en bij de overheid.

Vanochtend was ik op bezoek in het stadsarchief, dat ook steeds meer aandacht heeft voor deze geschiedenis en zij lieten mij een rapport zien van een politieagent uit de jaren ’50 over de optredens van Surinaamse muzikanten en artiesten in de binnenstad. Het bestaat uit weerzinwekkend racistisch taalgebruik dat we echt niet af kunnen doen met dat ‘’je het in zijn tijd moet zien.’ Vooral omdat we moeten constateren dat discriminatie en vooroordelen bij uitgaansgelegenheden, werkgevers en autoriteiten nu nog steeds voorkomen. En dat mensen die zich uitspreken over onrecht uit verleden en heden worden getrakteerd op onvervalst racisme en haat.

Tegelijkertijd heeft het versterkte zelfbewustzijn dat, mede door Ons Suriname bij eerdere generaties is gekweekt, wel degelijk vruchten afgeworpen. Het is een inspiratiebron, bewust of onbewust, voor een nieuwe generatie schrijvers, activisten en wetenschappers, ondernemers en artiesten.

Amsterdam is nu de stad van Rembrandt en het Concertgebouworkest, maar net zo goed van Patta en Latífa. Laten we zorgen dat meer mensen dat zien, in Nederland, maar ook in de wereld. Ik hoop over een paar maanden en delegatie naar de Verenigde Staten te leiden die urban culture helpt om internationaal succesvol te worden en die cultuur ook als boegbeeld van de stad inzet.

Geacht bestuur, leden van de vereniging, genodigden,

Uw vereniging heeft in 100 jaar veel betekent voor generaties Amsterdammers. Beleidsmakers breken maar al te vaak het hoofd over hoe gemeenschapszin en burgerschap kunnen worden bevorderd. Ons Suriname doet het gewoon.

Door samen te komen, elkaar te helpen, in actie te komen, te vieren, te gedenken en elkaar verhalen te vertellen. En door, in samenwerking met de Black Archives en 529 Media Productions verborgen geschiedenis zichtbaar te maken, genegeerde perspectieven een stem te geven, en de stad kennis te laten maken met ongekende helden.

Daarmee heeft u meegebouwd aan Amsterdam als plek waarmee mensen, met 180 verschillende nationaliteiten of culturele achtergronden zich verbonden kunnen voelen en waar zij hoopvol kunnen zijn.
​
Dat verdient erkenning. Het college van burgemeester en wethouders hebben daarom besloten om aan de Vereniging de Jubileumpenning van de stad toe te kennen. Ik vraag hierbij het bestuur naar voren om gezamenlijk de penning in ontvangst te nemen. "