Onderzoeksrapport ‘Waarom vrijheid niet kon wachten’ over debat afschaffing slavernij overhandigt aan Tweede Kamer

Het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) heeft op maandag 7 november 2022 het rapport met als titel ‘Waarom vrijheid niet kon wachten: Het parlementair debat rondom de afschaffing van de slavernij’ overhandigd aan Vera Bergkamp, voorzitter van de Tweede Kamer. De overhandiging heeft plaatsgevonden in het Nationaal Archief te Den Haag. Het rapport is de uitkomst van een onderzoeksproject over de periode vóór de afschaffing van de slavernij (1853-1863) in Nederland. Het onderzoek is uitgevoerd door dr. Kwame Nimako, dr. Mano Delea en drs.  Mitchell Esajas, in opdracht van het NiNsee.

Parlementair debat
​De overhandiging van het rapport werd voorafgegaan door een rondleiding verzorgd door dhr. Johan van Langen en mevrouw Afelonne Doek, directeur van  het Nationaal Archief. Tijdens deze rondleiding werd een compilatie van wetsvoorstellen, onderzoeksrapporten, ingekomen verzoekschriften aan de Koning en de uiteindelijke Emancipatiewet gepresenteerd.

De titel van het rapport weerspiegelt de stemming van de Nederlandse parlementsleden ten tijde van het parlementair debat. Sommige van de parlementsleden spraken niet alleen over de slavernij als een schandelijk systeem maar ook als zijnde een smet, vloek en kanker voor Nederland en de Nederlandse eer. Toch was dit een debat met een twist, zoals blijkt uit het rapport. Bepalend voor het debat waren dan ook vaak kwesties van compensatie voor de voormalige eigenaren van tot slaafgemaakten. Mensen werden beschouwd als goederen.

Voor Mitchell Esajas is de overhandiging van het rapport een voortzetting van het (parlementair) debat toen der tijd. Dit wordt nog onderstrepen door de recente aankondiging voor het maken van excuses voor het slavernijverleden door de Nederlandse overheid. 

​

Linda Nooitmeer, voorzitter van het NiNsee, vindt het onderzoek nuttig voor het bewustzijn van de huidige Tweede Kamer. ‘Dit onderzoek toont ondermeer aan dat de Trans-Atlantische slavernij een systeem was dat voortkwam uit resultaatgerichte bedrijfsplanning en dat de voorganger van de huidige Tweede Kamer een cruciale rol bij de instelling én afschaffing van de slavernij heeft vervuld. Ik hoop dat de huidige Tweede Kamer goed kennis neemt van dit onderzoek en bij toekomstige besluitvorming inzake dit dossier de bevindingen uit dit rapport in gedachten houdt”.

Volgens de voorzitter van de Tweede Kamer, mevrouw Vera Bergkamp, is het rapport een noodzakelijke uitnodiging om ‘’het beeld [van de geschiedenis] bij de stellen”. Ook bedankt zij het NiNsee voor haar constante inzet in deze lijn. De impact van het slavernijverleden is nog steeds groot, niet alleen in de voormalige koloniale gebieden, maar ook in Nederland. Dit rapport, en het werk van het NiNsee, draagt dus bij aan het verzamelen van kennis over ons verleden, opgedaan op basis van gelijkwaardigheid. Hierin ligt volgens mevrouw Bergkamp de grootse bijdrage aan de gedeelte toekomst van de hele Nederlandse samenleving. Het rapport zal onder aandacht worden gebracht van de vaste Kamercommissie Binnenlandse Zaken en onderdeel worden van het politiek proces. 
​

---

Download het rapport