Fotoverslag: 100 jaar vereniging Ons Suriname festival

Op 18 januari 2019 vierden wij het 100-jarige bestaan van de vereniging Ons Suriname. Op de 18e was er een besloten receptie voor leden en genodigden waarbij de vereniging een erepenning van de burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, ontving. Een dag later, op 19 januari 2019, organiseerden wij het 100 jaar VOS festival. Een dag vol inspirerende verhalen gedeeld over de verschillende generaties die actief zijn geweest binnen de vereniging en de Surinaamse gemeenschap in de afgelopen 100 jaar.  

Julius Gemmel en de Bond van Surinamers 
​
Dag begon met een gesprek tussen mede-oprichter van The Black Archives en Monique Eijgenberger, de kleindochter van mede-oprichter van de Bond van Surinamers Julius Gemmel. De bond was de voorloper van vereniging Ons Suriname die op 18 januari 1919 werd opgericht en had o.a. als doel om "alle Surinamers in Nederland te vereenigen, tot bevordering hunner belangen en tot handhaving hunner rechten". Monique vertelde hoe de verhalen over solidariteit en saamhorigheid generatie op generatie werden doorgegeven en hoe dat een gevoel van trots gaf. Gemmel kwam uit de gegoede klas en migreerde aan het begin van de 20e eeuw naar Nederland om er carrière te maken  ambtenaar. Hij staat erom bekend dat hij een zich erg sterk maakte voor verstekelingen, Surinaamse mensen die 'illegaal' aan boord waren gegaan en in Nederland in armoede leefden. Hoewel dit nobel was bracht het ook uitdagingen met zich mee. Gemmel ontmoette zijn vrouw, Pauline Gemmel-Teupken in Nederland. Een van de kinderen van Pauline en Julius Gemmel was Alma Eijgenberge-Gemmel, de moeder van Monique. Het zat in de familie van Monique om sociaal-maatschappelijk actief te zijn want haar moeder was een van de eerste vrouwen die werd verkozen voor het Surinaamse parlement in de jaren '40. De komende maanden zal er nader onderzoek worden gedaan naar Julius Gemmel, de andere oprichters van de vereniging en de beginfase van de Bond van Surinamers.

Mitchell en Miguel Heilbron, tevens mede-oprichter van The Black Archives, deelden enkele bijzondere stukken die er tot nu toe gevonden zijn over de bijzondere geschiedenis van de vereniging Ons Suriname.  Michell haalde een citaat uit de publicatie 'Fri' aan die ter ere van het 50-jarige jubileum in 1969 werd uitgegeven uit van E. Waaldijk:

​"Wanneer jonge Surinamers op 1 juli, Emancipatie dag, het Surinaamse vol een bunder gedichten en gedenkboek presenteren, dan doen zij dat om het volk te herinneren, dat vrijheid, gelijkheid en menselijkheid waarden zijn die men niet kan kopen; slechts door strijd kan men die veroveren."

Boekpresentatie Hugo Kooks

Oud-voorzitter, Delano Veira, presenteerde het boek over de geschiedenis van de vereniging en een andere oud-voorzitter Hugo Kooks. Kooks kwam na de Tweede Wereldoorlog als arbeider terecht in Amsterdam. Hier kwam hij snel in contact met vakbondslieden en Surinaamse nationalisten. Zo werd hij actief bij Wie Eegie Sani, een organisatie die onder leiding van Eddy Bruma trachtte de Surinaamse taal en cultuur te verheffen en vervolgens bij vereniging Ons Suriname. Onder leiding van Hugo Kooks was vereniging Ons Suriname decennia lang een plek waar Surinamers en kameraden samen kwamen om zich in te zetten voor gezamenlijke belangen.

Tijdens de boekpresentatie werd er gereflecteerd in de rol die VOS heeft gespeeld in het stimuleren van de bewustwording van Surinamers in Nederland en de verschillende transformaties die de vereniging heeft doorgaan. In een interview met Kooks zei hij het volgende: “ik begon te leren dat het leven van een organisatie met dat van een mens vergeleken kan worden: er zijn duidelijke ups en downs in het organisatieleven. Er zijn tijden waarin de vereniging bloeide en er waren tijden dat het organisatieleven bijna stil kwam te staan.”

Dr. Philomena Essed die ook te gast was vroeg aan Veira welke factoren hebben meegespeeld die ertoe hebben geleid dat VOS 100 jaar in waardigheid verschillende rollen heeft kunnen vervullen. Een van de belangrijke elementen was het streven naar autonomie en onafhankelijkheid.  In de jaren   '80 waren er talloze Surinaamse welzijnsorganisaties in het gehele land, zei Veira. VOS is echter als een van de weinigen overgebleven omdat er toen al een visie was dat men niet afhankelijk moest zijn van overheidssubsidies zodat ze hun eigen lijn konden trekken. Daarnaast was er het besef dat het van belang is om een 'eigen thuis'  te hebben, met de aankoop van het pand in de jaren '90 werd het Hugo Olijfveld Huis inderdaad een anker voor de Surinaamse gemeenschap en de bredere samenleving in Amsterdam en Nederland. Het boek is te koop bij vereniging Ons Suriname en The Black Archives voor €15,-.

Onderneming Onderdak en de LOSON 

Een andere Surinaamse organisatie die in de jaren '70 actief was, was de Landelijke Strijd Organisatie (LOSON). Hoewel er ideologische verschillen waren tussen VOS en LOSON hadden ze gezamenlijke belangen en werd er samengewerkt. Andre Reeder en Ernestine Comvalius waren actief binnen de LOSON. Andre Reeder was tevens filmmaker en maakte de documentaire 'Onderneming Onderdak' over het spreidingsbeleid en de brandgevaarlijke waar vele Surinamers in de jaren '70 in werden geplaatst. Na een vertoning van de documentaire volgende een intergenerationeel gesprek tussen Reeder en Comvalius actieve jongeren uit de huidige generatie, Surya Nahumury en Nyanga Weder van #WelkeSporenHorenWe. Nyanga en Surya proberen met dit project (hiphop)artiesten kennis mee te geven zodat zij een positieve boodschap kunnen meegeven via hun muziek.

Tijdens het gesprek werden er bijzondere herinneringen opgehaald. Zo organiseerden de LOSON samen met VOS  een symposium over Anton de Kom i.s.m. in 1973. Hierbij werd ook het boekje 'Anton de Kom zijn strijd en zijn ideeën gepubliceerd. In 1989 organiseerden ze gezamenlijk een herdenking ter ere van wat de 90e verjaardag van Otto Huiswoud zou zijn.

Avondprogramma met Polly Levens, Akwasi en Leeroy van Zwart Licht

De avond stond in het teken van kunst en activisme. Polly Levens was in de jaren 70 en 80 bij VOS en zette zich extra in voor de positie van Surinaamse vrouwen. Ze deelde enkele reflecties op haar tijd bij de vereniging en enkele gedichten uit haar bundel.

Rapper en woordenkunstenaar Akwasi heeft in oktober 2018 zijn bundel 'Laten we het er maar niet over hebben', uitgebracht. Inmiddels is de vijfde editie al in de verkoop. Jerry Afriyie en Jessy de Abreu reciteerden hun favoriete gedichten uit de bundel waarna Akwasi zelf nog enkele gedichten deed en met het publiek in gesprek ging over zijn creatieve proces en de verhalen achter de gedichten. 

Na een korte pauze sloot Leeroy van hiphopformatie Zwart Licht aan. Ze vertelden over hun creatieve proces, de rol tussen hiphop en activisme en meer. Enkele bronnen van inspiratie van de artiesten zijn zwarte denkers en leiders zoals Marcus Garvey, Martin Luther King Jr. en Malcolm X hebben ze altijd geïnspireerd in hun werk. Zwart Licht is een van de weinige muzikale artiesten die maatschappij kritisch zijn. De avond werd feestelijk afgesloten met een Bliksem optreden met de nummers 'Schoon Schip' en 'Koningsdag'.